Βατό, Ζαν-Αντουάν

(Jean-Antoine Watteau, Βαλανσιέν 1684 – Νοζάν-σιρ-Μαρν 1721). Γάλλος ζωγράφος. Η περίφημη σειρά των έργων του Αβρές γιορτές (Fêtes galantes) είναι η τελειότερη έκφραση του λεπτού γαλλικού πνεύματος των αρχών του 18ου αι. Λίγες πληροφορίες υπάρχουν για τη σύντομη ζωή του, που ήταν ολοκληρωτικά αφιερωμένη στη ζωγραφική. Οι πρόσφατες κριτικές έρευνες κατόρθωσαν να επιτύχουν μια κατά προσέγγιση χρονολογική κατάταξη του πλήθους των ελαιογραφιών του και των θαυμάσιων σχεδίων που εκτελούσε μελετώντας τα τοπία εκ του φυσικού. Υπάρχουν περισσότερα από τριακόσια έργα του, χωρίς να περιλαμβάνεται σε αυτά η αβέβαιη νεανική του παραγωγή στη Βαλανσιέν και στο Παρίσι, όταν συνεργαζόταν με τον Ζιγιό ως σκηνογράφος. Από τη μετέπειτα εργασία του κοντά στον Κλοντ Οντράν για την εξωτική διακόσμηση του πύργου της Μιέτ (κατεστραμμένου σήμερα) σώζεται μόνο ένα γρήγορο πλαστικό σχέδιο (Βιέννη). Το 1712, ύστερα από μια περίοδο οπότε ζωγράφιζε θέματα της στρατιωτικής ζωής, ο Β. αρχίζει με τους Ζηλιάρηδες να αναπτύσσει το προσωπικό του ύφος και να εκμεταλλεύεται τις αξίες του φωτός μετατρέποντας τα τοπία σε λυρικούς χώρους κατοικημένους από μορφές ελαφρές και λεπτά χρωματισμένες που περιορίζονται όμως ακόμα μέσα σε μια γενική διακοσμητική πλαισίωση του πίνακα. Όταν γνώρισε τον μεγάλο συλλέκτη Κροζά, εγκατέλειψε αυτή την τυποποιημένη έκφραση και άρχισε νέα σειρά έργων σε πιο συγχρονισμένη αντίληψη, με μορφές αυθόρμητες και φυσικές, μέσα σε μια αρμονική αλλά ήρεμη και αληθινή φύση. Τότε δημιουργεί τη Συνομιλία, τον Αδιάφορο, τη Μνηστευμένη χωρική, τις Αγροτικές γιορτές και η φήμη του μεγαλώνει τόσο, ώστε πιεζόμενος από τις απαιτήσεις των πελατών αναγκάζεται να εμπιστευτεί σε φίλους την κατασκευή αντιγράφων ή παραλλαγών των έργων του. Το αριστούργημα της σειράς των πινάκων με χορευτικές, μουσικές ή ερωτικές συγκεντρώσεις κομψών ευγενών, είναι η Επιβίβαση για τα Κύθηρα (Μουσείο Βερολίνου). Η ελαιογραφία παρουσιάστηκε το 1717 στην Ακαδημία και επηρέασε σημαντικά τη ζωγραφική του 18ου αι. Πολλοί τη μιμήθηκαν, όπως και τις πολυάριθμες σπουδές που προαναγγέλλουν τον ποιητικό της χαρακτήρα (Συγκέντρωση σ’έναπάρκο, Αβρό διάλειμμα κ.ά.). Η ανάγκη να συμβουλευτεί έναν διάσημο γιατρό, έφερε τον Β. για ένα σύντομο διάστημα στο Λονδίνο. Πέθανε λίγο μετά την επιστροφή του στη Γαλλία. Η πνευματική διαθήκη του είναι ο πίνακας-έμβλημα του καταστήματος Ζερσέν στη γέφυρα της Παναγίας του Παρισιού. Στη μεγάλη αυτή ελαιογραφία (σήμερα στην κρατική Πινακοθήκη του Βερολίνου) απεικονίζει το κατάστημα ενός εμπόρου ζωγραφικών έργων και με τη γοργή και ζεστή πινελιά του ανοίγει τον δρόμο στη μοντέρνα ζωγραφική. Γενικά, το έργο του Β. στην περίοδο της ωριμότητάς του χαρακτηρίζεται από ένα βαθύ ποιητικό αίσθημα ανάμεικτο με μια ελαφρά μελαγχολική διάθεση που διαποτίζει ακόμα και τις γενικά χαρούμενες Αβρές γιορτές. Η σειρά αυτή (Αβρή συγκέντρωση σ’ ένα πάρκο, Η κρήνη στον κήπο, Ραντεβού για κυνήγι κ.ά.) αποτελεί ένα πολύτιμο ντοκουμέντο που απεικονίζει τα ήθη ενός κόσμου βυθισμένου στην κενότητα, τη μετριότητα και την ελευθεριότητα με φανερά τα σημάδια της φθοράς. «Νέα καθισμένη στη γη», σπουδή πτυχολογίας με μολύβι, του Γάλλου ζωγράφου Ζαν-Αντουάν Βατό (Μουσείο Κοντέ, Σαντιγί, Γαλλία· φωτ. Igda). Το «αγροτικό κοντσέρτο», έργο του Γάλλου ζωγράφου Ζαν-Αντουάν Βατό, γνωστό επίσης και με τον τίτλο «Ηλύσια Πεδία». Ο «αρλεκίνος», ένα από τα τελευταία έργα του Ζαν-Αντουάν Βατό (Μητροπολιτικό Μουσείο, Νέα Υόρκη).